Internet komunikacije i jezici u EU

Povodom predviđanja britanskog novinara Roberta Makrama da nas u vrlo skoroj budućnosti čeka novi svetski jezik, tzv. globis (globalni engleski), g. Branko Despotović u članku „Zašto ne esperanto” („Politika“, 7. jun 2010) na kraju prvog pasusa pita: „Zar se iza ovog ipak ne krije, nevešto, poznata politička namera?“, a na početku drugog pasusa podseća da: „Već više od 120 godina, kao predlog trajnog rešenja pitanja glavnog međunarodnog jezika, spreman je jezik esperanto.”

Glavni elementi evropske informacione ekonomije i evropskog informacionog društva su internet komunikacije i jezici kao sredstva tih komunikacija. Pitanja tih komunikacija i jezika, tj. penosa informacija između ljudi, kompjutera ili jednih i drugih u različitim državama članicama EU nisu potpuno rešena. Prepreke građanima na jednaki pristup informacijama i znanju proizilaze, između ostalog, zbog značajnih jezičkih razlika i ograničenja. Ove razlike i ograničenja opravdavaju sumnju u „evropsku ideju” (verovanje da bez obzira na istorijske, kulturne i jezičke razlike, Evropa čini jedinstvenu političku zajednicu) i u mogućnost građana EU da ostvare prava na komunikacije i informacije i da se obraćaju organima EU na jednom od službenih jezika, tj. na svakom od službenih jezika njenih država članica.

Pitanja internet komunikacija uspešno su rešena, po kratkom postupku, pre 30-tak godina reorganizacijom Međunarodne unije za telekomunikacije (ITU), promenom njenog osnovnog dokumenta i neregularnim uvođenjem na mala vrata međunarodnog prava globalne informacione infrastrukture (tj. Interneta), kao zamene za „staru“ svetsku, međunarodnu telekomunikacionu mrežu, čiji generalni plan je do tada razrađivao ITU. Od tada do danas, osnovne karakteristike interet komunikacija uglavnom određuje Internet društvo – nezavisna, međunarodna, neprofitna organizacija koja je osnovana istoriske 1992. godine sa sedištem glavne uprave u SAD. Ovakvim uvođenjem Interneta i kontrolom nad njegovim osnovnim karakteristikama prenosa značajno su narušeni principi koji proizilaze iz preambule i člana 1. Ustava ITU: nezavisnost država u odnosu na njihove nacionalne telekomunikacione mreže i njihova međusobna zavisnost u odnosu na međunarodne telekomunikacije (kao što su to i internet komunikacije). Pojava prozimajućih internet komunikacija prouzrokovala je konvergenciju sektora telekomunikacija, medija i informacionih tehnologija, ali ta pojava nije proizvela konvergenciju razlicitih jezika, u vezi sa „evropskom idejom“.

Pitanja jezika nisu jos rešena, jer sva društva i sve zajednice osetljivi su na jezik i zainteresovani su za što lakše internet i druge komunikacije na što širem području. To vredi i za EZ, odnosno EU. Po pravilu, države članice etnički su i jezički složene, ali je u mnogim od njih, više ili manje prisilno, došlo do formiranja država-nacija, s jednim, vladajućim, državnim jezikom. Pošto je komunikaciona funkcija jezika primarna, osnovna, to jezik i postoji radi nje. Tu funkciju u svakoj državnoj zajednici, pa tako i u EZ, lakše je obezbediti s jednim jezikom nego s više njih, ali ju je efikasno ostvariti i s više jezika, kao do sada u EZ, odnosno EU, samo je organizacija složena i cena viša (npr. u pogledu na razvoj brojnih službi za prevođenje, neophodnog hardvera i različitih modela softvera za standardne skupove karaktera, jezičke kodove, elektronske rečnike, terminologiju i leksikone, mašine za pretraživanje na više jezika, mašinska sredstva prevođenja itd.).

Iz izloženog se može zaključiti da bi građani EU trebalo na dobrovoljnoj osnovi da upute peticiju Evropskom parlamentu da se u službenu upotrebu uključi i jezik esperanto, uz nadu i želju da se posle određenog perioda (npr. 10 ili 20 godina) taj ili drugi jezik (npr. engleski, standardni, globalni ili uprošćeni) postane jedini službeni jezik, čime bi se obezbedilo lakše komuniciranje, informisanje i sticanje znanja šire javnosti, kao i racionalno, efikasno i ekonomično korišćenje ljudskih, informacionih i komunikacionih resursa.

Dejan R. Popovic, dipl. Inz.
Beograd, 13. Jun 2010.