BORBA ZA VERU

Bojim se da mnogima danas nije jasan odnos Srpske pravoslavne crkve i medija, a radi se o veoma važnom i složenom odnosu. Veoma često se dešava da jerarhija ne razume medijske poslenike, a još češće se dešava da medijski poslenici ne znaju mnogo o Srpskoj pravoslavnoj crkvi i ne shvataju misiju i ulogu jerarhije. I tako, na žalost, nastaju problemi koji se najčešće završavaju na najgore moguće načine – inadžijskim i tendencioznim tekstovima ili prekidom komunikacije.
Srpska crkva treba da ima svoje mesto u društvu i da slobodno vrši svoju jevanđelsku misiju spasenja. Ulogu Crkve u društvu tokom ovog i prethodnog veka u društvu u jednoj meri kreiraju mediji i to predstavlja novinu u crkvenom životu. Ko malo bolje poznaje istoriju Crkve ne može da bude iznenađen tobožnjim „senzacijama“ u Crkvi. Oduvek je u manjoj ili većoj meri bilo jeretičkih učenja, dogmatskih i ekslisioliških razmimoilaženja, raskolničkih tendencija, neposlušnih i samovoljnih episkopa, kaluđerskih napuštanja manastira, problema sa pojedinim sveštenicima. Ništa to nije novo, a savremeni problematični slučajevi u Eparhiji raško-prizrenskoj ne predstavljaju nikakav „presedan“ kako ga pogrešno predstavljaju pojedini odbegli kaluđeri. Oduvek su se u crkvenim pitanjima nalazile dve strane – sabori arhijereja kao najviša i legitimna crkvena tela i oni koji su se, na duže ili na kraće, od Crkve odvajali i pravili probleme.
U novije vreme se mediji pojavljuju kao „treća strana“ u unutrašnjim crkvenim pitanjima. Poznato je da nijedno kanonsko i crkveno pravilo ne predviđa učešće medija u unutrašnjim crkvenim pitanjima. Međutim, savremena civilizacija i tehnološki napredak medije su uzdigli na mnogo više mesto nego što je puko informisanje javnosti. Tako su se mediji, mimo crkvenih pravila, našli i u funkciji koja im, uz dužno poštovanje, ne pripada. Ni tu nije kraj. Kao „četvrta strana“ su se, opet mimo kanona, pojavile pojedine političke partije, kao „peta strana“ nevladine organizacije koje bi da, iz svojih razloga i interesa, utiču na crkvene odluke. I tako dalje. I tako redom.
Ne spadam u one koji smatraju da novinari i mediji nemaju šta da traže u Crkvi i oko Crkve. Ne smatram ni da novinari i mediji imaju pravo da ignorišu pitanja iz crkvenog života. Crkva jeste deo društva i ona za apsolutnu većinu građana-vernika, po njihovoj slobodnoj volji, predstavlja najvažniju instituciju u društvu. U meri koja ne narušava crkveni život uvek treba izaći u susret medijima. Ali, ne smatram ni da se jerarhija Crkve Hristove mora upravljati po medijskim pravilima. Još manje smatram da se uvek mora sve i reći, jer su, po vekovnom iskustvu Crkve, ćutanje i trpljenje ponekad značajniji i glasniji od svake priče.
Međutim, najgore je kada mediji takvu poruku Crkve ne shvataju i kada se u takvim situacijama uporno trude da, mimo ovlašćenih, nađu „alternativnog predstavnika u mantiji“ čiju će neovlašćenu reč javnost shvatiti kao „stav Crkve“. Stavove SPC-a mogu da saopštavaju Sabor, Sinod, patrijarh ili arhijerej koji je za to ovlašćen od najviših crkvenih tela. Stavove eparhije mogu da saopštavaju nadležni episkop, eparhijska tela ili ovlašćeni sveštenoslužitelj te eparhije. Ako takvih stavova po nekim pitanjima nema onda medijski poslenici to samo mogu da konstatuju, ali iznalaženje „alternativnih sagovornika u mantiji“, a posebno onih koji su u nesporazumu sa crkvenim pravilima, predstavlja kršenje medijskih pravila. Naravno, svaki čovek, pa i svaki sveštenoslužitelj ima pravo i na lične stavove, ali to nisu stavovi SPC-a. Dakle, i ovi redovi koje ispisujem jedino mogu da se podvedu pod lično razmišljanje.
Kad se to bude shvatilo onda će i virtuelnih problema, a i nesporazuma između predstavnika Crkve i medija biti manje. Ko malo bolje poznaje istoriju Crkve ne može da bude iznenađen tobožnjim „senzacijama“ i „raskolima”

Protojerej mr Velibor DŽomić

Autor: VELIBOR DŽOMIĆ